Аризона дәүләт (государственный) университетында да татар телен студентларга өйрәтүнең (обучение) үз тарихы бар (есть своя история). Татар теле монда (здесь) Меликиан үзәге кысаларында (в рамках), Критик телләр институтында укытыла (преподается). Күпьеллык озын тәнәфестән соң (после долгого многолетнего перерыва) быел татар теле дәресләре янә торгызылды (снова возобновились). Аларны балалар һәм яшьләр өчен (для детей и подростков) онлайн татар академиясен оештырган (организатор), Канада татарлары активисты Алимә Сәлахетдинова алып барды (вела).
— Алимә ханым, иң беренче сорау (первый вопрос), әлбәттә, Америкада татар телен кемгә һәм ничек укыталар (кому и как преподают татарский язык в Америке)? Аризона университетына татар телен укыту нигә кирәк (зачем нужно преподавание татарского)?
Словарик
укыту – преподавать,
өйрәнү – изучать,
тел дәресләре – языковые занятия,
җәй көннәре – летние дни,
максат – цель,
мәдәният – культура,
шөгыльләнү – заниматься,
барлыкка килү – появиться,
тәнәфес – пауза, перерыв,
тарихчы – историк,
камилләштерү – усовершенствование,
төркем – группа,
ихтыяҗ – необходимость, нужда.
— Татар теле Аризона дәүләт университетының Критик телләр институты үткәргән (проводящий) җәйге програм нигезендә (на основе) укытыла (преподается). Ул бүлек (это отделение) җәй көннәрендә (в летние дни) төрле телләрдән (по разным языкам) интенсив курслар үткәрә (проводит). Бу институт инде 18 елдан артык (более) 7-8 атна дәвамында (в течение) төрле телләр укыта. Әлбәттә, төп максатлары (главная цель) телнең үзен укыту (преподать сам язык), моннан тыш (кроме этого) ул тел мәдәнияте белән дә таныштыралар (знакомят и с культурой этого языка).
Бу институт Меликиан үзәге кысаларында эшли (работает), алар, гомумән (в общем), Евразия телләрен өйрәнү белән шөгыльләнә (занимаются изучением). Төп критерий: укучылар булуы (чтобы были ученики). Мәсәлән, берәр тел өйрәнергә теләүче кеше (человек, которых хочет изучить какой-нибудь язык) аларга килеп (придя к ним), бу телне укытыгыз дисә (скажет, обучите меня этому языку), алар ул тел укыту програмын ачарга әзер (готовы открыть).
Менә быел (в этом году) аларда татар телен өйрәнергә теләүчеләр (желающие изучать татарский язык) барлыкка килде (появились), шуңа алар татар теленнән укытучы эзләде (искали учителя по татарскому) һәм мине бу эшкә чакырды да (пригласили меня на эту работу).
— Аризонада татар теле элек тә укытыла иде бит (преподавали и раньше), шуннан соң ул тынды (после этого утихло). Димәк, бу өйрәнергә теләүчеләр булмауга бәйле булганмы (значит, это связано с отсутствием желающих)?
— Бу програм турында белүчеләр күп булмаган бит (было немного тех, кто знает), шуңа мөрәҗәгать итүчеләр (обращающиеся) артык күренмәгән (особо не было видно), дип уйлыйм (думаю). Әйе, татар теле Аризона университетында элек инде укытыла иде (преподавалось уже раньше), шуннан соң озак тәнәфес булды (после этого был долгий перерыв).
Хәтерләсәгез (если помните), элек интернетта "американнар татар телен өйрәнә" (американцы учат татарский язык) дигән видеолар таралган иде (распространялись). Менә шулар нәкъ Аризонада татар телен өйрәнүчеләр булган да, аларга татар телен Айгөл Әюпова укыткан иде.
— Быел татар телен кемнәр өйрәнә? (кто в этом году изучает татарский?)
— Әйткәнемчә, бу курслар тарихчыларга бик кызык була (интересны для историков), быел да шулай (так и в этом году). Төп укучым (основной ученик) – Джейкоб, ул үзе Америкадан, тарихчы (историк), Русиядә диннәр тарихын өйрәнә (изучает историю религий), Казанда да, Уфада да булганы бар. Күп телләр белә (знает много языков), быел татарчаны да өйрәнергә булды. Бик тырыш һәм белемле укучы (очень старательный и эрудированный ученик), татар грамматикасын тиз тотып алып (быстро схватив), хәтта мине уйландыра торган сораулар биреп торды (задавал вопросы, которые заставляли меня задумаваться).
Моннан тыш (кроме этого) онлайн укучы бер американ профессоры булды. Ул татарча сөйләшә, сөйләм телен яхшырту, камилләштерү (улучшить) максаты (цель) иде. Аның белән "Гыйлем" һәм Азатлык мәкаләләрен (статьи) бергәләп укыдык (читали вместе), анализладык, Азатлыктан татарча адаптацияләнгән текстларны да кулландык (использовали).
Кызганычка, төркемдә (в группе) тагын укучылар булырга тиеш иде (должны были быть еще ученики), төрле сәбәпле (по разным причинам) килә алмадылар (не смогли приехать). Гомумән, Аризона университетында төркемнәр бик кечкенә (группы очень маленькие), шуңа укучылар белән эшләү җиңел (работать с учениками легко), һәр укучыга җитәрлек вакыт бирелә (выделяется достаточно времени). Бер яктан, татар теленнән укучылар быел күп булмаса да, бу татар телен Аризонада укытуны яңадан торгызу (заново возобновились) икәнен истә тотарга кирәк (нужно помнить), зур паузадан соң татар теле янә университет диварларына кайтты (вернулся в стены университета).
— Киләсе җәйгә татар теле укытылачакмы? (будет ли преподаваться следующим летом) Нинди планнар? (какие планы?)
— Минем үземнең төп теләгем (главное желание): ел буе (в течение года) бу университет һәм ул биргән мөмкинлекләр турында (про возможности, что он дает) сөйләргә (рассказывать), кешеләрне киләсе җәй монда татар телен өйрәнергә килүгә өндәү (призывать). Ихтыяҗ булса (если будет необходимость), теләүчеләр җыелса (если соберутся желающие), әлбәттә, татар теле алга таба да укытылыр (будет преподаваться и в дальнейшем).
***
Интересная статья? Прочитать её полностью на татарском языке можно на сайте Радио Азатлык.
В рубрике "Читаем на татарском" есть произведения татарской и мировой литературы. Все тексты адаптированы для изучающих язык, к ним прилагаются аудио, перевод ключевых фраз и тест.
Не забывайте заглядывать на наш сайт, каждый день вы найдете что-то новое и интересное! Также подписывайтесь на наши соцсети: мы есть в Вконтакте, Telegram-е, Facebook-е и Instagram-е.
