Mongoliä Respublikasınıñ Rusiädägei ilçese Luwsandandarın Xanğay Qazanda ike kön bulaçaq. Pänceşämbe könne irtänge yaqta ul Tatarstan säwdä häm tışqı iqtisatı xezmättäşlek ministrlıysında buldı. Anda ministr Xafiz Salixov Mongoliäneñ Rusiädäge ilçesen Tatarstannıñ iqtisatı belän tanıştırdı. İlçe rus telendä bik yaxşı söyläşä bulıp çıqtı. Çönki 90нчы yıllarğa qädär Mongoliädä rus tele barlıq uqu yortlarında da uqıtılğan.
Luwsandandarın Xanğaynı maşina tözeleşe, energetika ölkäse şaqtıy qızıqsındırdı. KAMAZ, YILAZ häm başqa respublika şirqat'läre wäkilläre dä çaqırılğan ide oçraşuğa. Häm alar belän dä elemtälärne arttıru kiräklege turında äytelde. Xafiz Salixov ilçegä Mongoliä eşlekle wäkilläreneñ Tatarstanğa säfären oyıştırırğa täqdim itte.
Şunısı qızıq, 2000 yıldan 2005 yılğa qadär, yäğni 5 yıl däwerdä Mongoliä Tatarstanğa berni satmağan. Ä Tatarstan kübräk kawçuk, mexanik häm elektr cihazlar satqan.
80нче yıllar azağına qädär Mongoliäneñ Tatarstan belän säwdä xezmättäşlege şaqtıy nıq bulğan. Läkin soñğı yıllarda ul sülpänäyä töşkän. Oçraşuda säwdä äyläneşen arttıru kiräklegenä basım yasaldı. Mäsälän çit illäre arasında Mongoliä belän Tatarstannıñ säwdä äyläneşe barı 65нче urında ğına tora ikän. Şulay uq Mongoliädän kilep Qazan yuğarı uqu yortlarında belem aluçılar da kimegän. Xäzer alar 8әү genä qalğan. Anıñ 7се Qazan däwlät universitetında, ä 1се Qazan energetika universitetında belem ala. Ğomumän federal' byudjet xisabına Rusiä uqu yortlarına Mongoliädän 200 student kilep uqırğa xoquqlı. Şul qädär kvota birelgän. Elek Rusiädä meñlägän student belem alsa, xäzer alar azayğan. Bu xaqta töştän soñ Tatarstan Däwlät şurasında uzğan oçraşuda äytelde. Anda Mongoliä ilçese tatar-mongol dip isemnärne gel bergä yazıp kilülären bilgeläp uzdı. “Xäzer inde tarixnı yañadan qaraw bara. Ğalimnär obyektivraq, tögälräk bulıp moña noqta quyılır” dip äytte ul. Şuña da qaramastan ilçe urtaq yaqlarıbız barlığın da assızıqladı. İke mädäniät çigendä, yäğni küçmä häm utıraq tormış tatarlarğa da, mongollarğa da xaslığın belderde. Oçraşuda İlçe häm anıñ kiñäşçese munitsipal' rayon başlıqları kemnär tarafınnan saylanuı, qanunnarnıñ niçek eşlänüläre belän qızıqsındılar.
Bıyıl Mongoliä däwlätçelegeneñ 800 yıllığı bäyräm iteläçäk. Şuña bäyle Luwsandandarın Xanğay Tatarstannıñ Tarix institutı wäkilläre belän dä oçraştı.
Landış Xarrasova
