Tatarstanda şuşı könnärdä Awropa küläm mädäniät cämğiäteneñ “Sivilizatsiälär aralaşuında mädäniät säyäsäte” dip atalğan küçmä utırışı bardı.
Utırışnıñ maqsatı- mädäniätlär aralaşuı mä’sälälären, mädäniät aşa millätara häm dinara berdämlekkä, küpmillätle cämğiättä tınıç yäşäwgä ireşü yulların öyränü, bu uñaydan Tatarstan täcribäsenä tayanu.Şulay uq utırışta Awropa mädäniät cämğiäteneñ Tatarstan bülegen oyıştıru mäs’äläläre dä qaraldı.
Awropa külämendäge mädäniät üzäge ul tanılğan ital'yan fälsäfäçese- antifaşist Umberto Kompan'olo tarafınnan 1950 yılda oyıştırılğan. Ul şul waqıtta “Mädäniät säyäsäte” digän fälsäfi terminnı qullanışqa kertä. Awropa mädäniäte cämğiäte “Salqın suğış” çorında Könçığış häm Könbatış mädäniätläre arasında törle xalıqlarnı üzara tınıç häm dus yäşätüçe köçkä iä bulıp torğan berdänber küper rolen uynağan oyışma ul. Törle yıllarda kürenekle mädäniät ähelläre anıñ äğzaları bulalar. Soñğı yıllarda cämğiätneñ küçmä utırışları Venetsiä, Veymar, Buxarest, Gressoni Sen Jan, Meksikada ütkän .
Tatarstanda ütkän älege kuçmä utırışı Rusiädä berençe tapqır ütkärelä.
Berençe könne oçraşunı Qazan Kremlendäge Ermitaj üzägendä Awropa mädäniät cämğiäteneñ Russiä üzäge prezidentı Aleksandr Kudryavsev açtı. Kiñäşmädä qatnaşçılarnı TR Premyer- ministr urınbasarı häm mädäniät ministrı Zilä Wälieva , AMC prezidentı Vinçenso Kapelletti, Sankt- Peterburg Däwlät Ermitajı citäkçese Mixail Piotrovskiy sälämlädelär . Mädäniät ministrı üzeneñ çığışında Tatarstannıñ fänni, mädäni üzäk buluın, respublikada yözlägän mädäni- miras saqlanuın, 30 artıq milli cämğiät eşläwen, YUNESKO kebek xalıqara oyışmalar tarafınnan tanılu alğanlığın bilgeläp ütte.
16 iyün könne “Ermitaj- Qazan” üzägendä Awropa küläm mädäniät cämğiäteneñ küçmä utırışında. törle illärdän kilgän kürenekle fän , mädäniät, häm sänğät ähelläre üzläreneñ fikerläre belän urtaqlaştılar.
Utırışta İtaliä, Böyekbritaniä , Fransiä, Amerika, Şvetsariä, Germaniä, Rusiä, häm Pol'şa illärennän Awropa mädäniät cämğiätläreneñ äğzaları qatnaştı . Tatarstannan Awropa külämendäge mädäniät cämğiäte äğzası, yazuçı häm publitsist Ravil' Boxaraev qatnaştı.Ä xäzer anı tıñlıyq äle .
Bu berençe tapqır , çınlap ta, mädäni yaqtan oçraşu , bu Könbatış belän Tatarstannıñ oçraşuı. Tatarstan ul -ber tarixi mämläkät. Menä şul mämläkät kileş, Tatarstan da kersen bu cämğiätkä, dip. . Tatarstannan 3 keşe täqdim itelde. Berençese- Liä Zahidullina bik tanılğan keşe , Rubin Abdullin – Qazan konservatoriäse rektorı, häm KGUnıñ prorektorı-Sergey Yarofeev. Min üzem Tatarstan wäkile bulıp 1992 yıldan birle bu cämğiättä. Xäzer , allağa şöker, alar Venetsiädä, Assambleyada uzsalar, bez berniçä bulabız., Häm kiläçäktä bergä eşlärbez dip ışanabız. Tatarstanğa şuña kiterdem dä, kürsennär dip, niçek Tatarstannıñ çäçäk atqanın. Ä Tatarstan çınlap ta çäçäk ata. . Ä xäzer bu utırışta qatnaşqan RF İctimaği palatası äğzası Roza Tufitullova fikeren tıñlap alıyq.
Awropa däräcäsendä uzdırıla torğan kiñäşmä bik zur tä'sirlär qaldırdı. Mädäniätlär dialogı bulıp başlanıp kitte häm şulay tämamlandı da . Bez Rusiädä kiläçäktä törle xalıqlarnıñ törle mädäniätlären saqlaw buyınça matur täqdimnär belän qatnaştıq .Bezgä kiläçäktä bu problemalarğa yaqın bulırğa faydalı bulaçaq. Mädäniätne saqlawda xatın-qıznıñ rolen kiläçäktä tağın artır dip uylıym. Çönki xazinäbezne saqlaw borın- borınnan anıñ töp eşlärennän berse bulğan. Ä xäzer Pol'şanıñ Awropa mädäniät cämğiäteneñ vitse- prezidentı, Pol'şanıñ elekkege tışqı eşlär ministrı, Awropa parlamentınıñ äğzası Bronislav Geremek Tatarstan turında fikerläre belän urtaqlaşa.
“Tatarstan bik oşadı . Ul äle matur ğına tügel , ul üzeneñ törle mädäniätle tatar - häm rus xalıqları , möselman häm xristian dinnären qabul itkän xalıqlar barısı bergä , dus bulıp, berläşkän mädäniätne tözep yäşäwläre belän qızıqsındıralar.” Sez , Pol'şanıñ Awropa külämendäge mädäniät cämğıäteneñ vitse- prezidentı Bronislav Geremeknı tıñladığız.
Şulay itep Qazanda “Awropa mädäniät cämğıäteneñ Tatarstan bülekçäse oyıştırıldı. . Bu çarada qatnaşuçılar Tatarstan häm Awropanıñ mädäni elemtälären kiñäytü, milli ädäbiät häm sänğat'ne dönya mädäniätenä quşu mömkinlege biräçäk digän ışanıç belderälär
Mälikä Basıyr
