Çiläbeneñ “Mayaq” citeşterü berläşmäsendäge şartalunı ğalimnär Çernobıl’nekenä qarağanda berniçä tapqır köçleräk bulğan dip sanıy. 57 yılda bulğan şartlaw ozaq qına yıllar buyı xalıqtan yäşerelde. Ölkäneñ Qunaçaq rayonındağı Möslim, Tatar Qarabolağı, Üzbägeräk awıllarındağı tatarlar avariädän taralğan radiatsiädän zur zıyan kürdelär. Zamanında 3 meñ tiräse keşe yäşägän Qarabolaqta xäzer 600 tiräse genä millättäşlärebez yäşi. Kiläçäktä bu awıl bötenläy üläçäk digän farazlar yöri. Tatarlar anda xäzer dä yä ğärip tua, yä qartlıq yılına citä almıyça ülä ikän. Comğa könne millättäşlärebezne Tatarstanda iskä aldılar. “Qol-Şärif” mäçetendä älege häläkättä zıyan kürgännärne iskä alıp doğa uqıldı. Mäçetneñ imamı Ramil xäzrät Yunısov bu waqiğa turında añlatıp uzsa da, kilgän xalıqnıñ kübese yäşlär bulu säbäple, älege avariä turında berni dä işetmägän bulıp çıqtı.
Töştän soñ Qazannıñ Bauman uramında da atom-töş qoralına qarşı piket oyıştırıldı. Bu çaranı uzdırunı başlap yörgän atom-töş qoralına qarşı berläşmä citäkçese Al'bert Ğarapov
Älege piketnı ike maqsattan oyıştırabız – berse Qıştım avariäseneñ 49 yıllığı uñayınnan häm Taw Altayı arqılı Qıtayğa gaz ütkärgeçen cibärügä qarşı. Qıştım avarariäsenä 49 yıl uzsa da anda tatar awılları küçerelmi. Monıñ öçen inde aqçalar da qaralğan, planda da küçerü bar ide. Kiläse yılğa inde 50 yıl bula bu waqiğağa. Mäs’äläne xäl itärgä kiräk.
Piketta Qazan däwlät ximiä-texnologiä häm Qazan däwlät universitetı studentları da qatnaştı. Alar kübräk añlatu eşläre alıp bardılar. Bu xaqta Qazan däwlät universitetınıñ biologiä fakul'tetında uquçı Rezeda Yusupova
Bu avariä turında xalıq belep betermi. Şuña bez törle çığışlar yasıybız.
Rezeda Yusupova belderüençä, añlatu eşläre belän bergä alar xalıqtan imza da cıyalar. Ämma piketnı oyıştıruçılar xalıq mäs’äläneñ möhimlegen añlap betermi dip assızıqlıy. Bu xaqta “Azatlıq” radiosına xärbi pensioner Rifqat Yeremeev
Xäzer energiä citmi digän şaw-şu başlandı. Läkin ul citä, barı anı çit ilgä satmaqçı bulalar. Ä pıçrağı xalıqqa qala.
Piketqa xalıq küp cıyılmadı. Ütep kitep yörüçe xalıq qına qızıqsınıp elengän yazmalarnı uqıp kitkäläde.
Landış Xarrasova
