Berdäm respublika imtixanın kübesençä Tatarstandağı awıl mäktäpläre balaları häm şähärdäge tatar gimnaziäläre uquçıları tapşıruı ser tügel. 11 yıl buyı tatarça uqığan balağa, bilgele ki üz ana telendä imtixan birü küpkä caylıraq. Läkin Berdäm respublika imtixanı buyınça eşlänep betmägän yunäleşlär äledän-äle küzätelep tordı. Mäsälän uzğan uqu yılında tatarça biremnär äzerlänep betmäw säbäple dip, qayber rayonnarda tatar sıynıfın tämamlawçılarnı imtixannı rusça tapşırırğa mäcbür itkännär digän süzlär yörde. Lyudmila Noğmanova mondıy küreneşlär bulırğa tieş tügel, ägär küzätelä qalsa dimäk bu cirle mäğärif oyışmalarınıñ xilaflığı häm tiz arada ministrlıyqqa möräcäğät itärgä kiräk dide. Bu uquçınıñ xoquqı bozıla digän süz.
Äytergä kiräk, uzğan yılnı 1 meñ yarımğa yaqın uquçı Berdäm respublika imtixanın yäğni tatarça tapşırğan, ä Berdäm däwlät imtixanın 33 meñgä yaqın keşe birgän. Uzğan yılnı isä Berdäm däwlät imtixanın 5 fän buyınça tapşıru mömkinlege bulsa, bıyıldan fännär artqan. Bu xaqta Tatarstan Mäğärif häm fän ministrlığınıñ Berdäm däwlät imtixanı bülege belgeçe Güzäl Sadıyqova
Bıyıl 7 fän buyınça Berdäm däwlät imtixanın tapşırırğa mömkin bulaçaq. Elek bulğan 5 fängä tağın Rusiä tarixı häm cämğiät beleme fäne östälä.
Äytergä kiräk, Berdäm däwlät imtixanı Rusiädä äle eksperiment räweşendä genä bara, barı 2009 yıldan ğına inde tulı xoquqlı üz köçenä keräçäk. Oktäber ayında berdäm däwlät imtixanı turında qanun Rusiä Däwlät Dumasınıñ berençe uqılışında inde qabul itelde. Läkin Tatarstan, yägni Däwlät Şurası bu qanunğa üz tözätmälären kertte. Ul respublika imtixanın Rusiä däräcäsendä tanu turında. Bilgele bulğança, berdäm respublika imtixanı näticäläre äle Tatarstanda ğına tanıla, yäğni anı tapşırıp Mäskäw yäki Peterburg uqu yortına uqırğa kerep bulmıy ide. Ämma kiläçäktä anı Rusiä külämendä dä cäyelderergä uylıylar. Tatarstan mäğärif häm fän ministrı urınbasarı Lyudmila Noğmanova
Rusiä häm Tatarstan Konstitutsiäse nigezendä bu qarar qabul itelergä tieş. Çönki här bala üz ana telendä belem alırğa xoquqlı. Bu Tatarstanğa ğına qağılmıy, ä başqa töbäklärgä häm millätlärgä dä qarıy.
Lyudmila Noğmanova äle nindider farazlar yörtü irtä dip belderde. Şul uq waqıtta mäğärif häm fän ministrlıyğında älege qarar qabul itelsä ul tatar balalarına nindi östenleklär biräçägen äytergä dä şiklänälär. Bilgele ki, berençe çiratta bu Tatarstannan çittä tatarça belem aluçı balalarğa da üz ana tellärendä imtixannarnı tapşırırğa mömkinlek birergä tieş. Çönki bügenge köndä Berdäm däwlät imtixanın Tatarstanğa kilep tapşıruçılar küzätelä. Bıyıl BDB illärennän kilgän ike uquçı iñ yuğarı ballarnı da kürsätkän.
Landış Xarrasova
