Tatarstan däwlät şurası räise Färit Möxämmätşin “Ana tele” köne uñayınnan üzeneñ qotlawın citkerde inde. 4- nçe tapqır ütäçäk bu bäyräm uñayınnan ul: “Respublikadağı tellärne üsterügä yärdäm itü häm anıñ kiläçäge Respublika qanunında çağılış tapqan, ul däwlät xakimiäte orğannarı eşçänlege dairäsenä kerä. Milli mäktäplär häm mäktäpkäçä yäştägelär oyışmalarınıñ çeltäre kiñäyä. Bik küp däresleklär, süzleklär bastırıla”,- dip belderä.
Ana telenä iğtibar citäme? Köndälek tormışıbızda anıñ däräcäse, üz urını barmı? Ğalimcan İbrahimov isemendäge tel, ädäbiät häm sänğät institutınıñ ölkän fänni xezmätkäre, ike tellelek problemaların tikşerüçe ğalimä Zäytünä İsxakova äytüençä, ana telen köndälek tormışıbızda qullanunı qanunıylaştıru üz qulıbızda.
Äytergä kiräk, tellärne saqlaw, tel qanunın tormışqa aşıru yünäleşendä bik küp eşlär başqarıldı. Mine bügen bezneñ başqalabıznıñ milli yöze borçıy. Başqalanıñ milli yöze ul bit üzençälekle arxitektura belän genä bäylänmägän. Tuğan telebezneñ başqala uramnarında äle haman da tieşle urını tabılmadı. Kibet, ofislar isemnärenä, belderü taqtalarına, afişalarğa, kürgäzmä mäğlümatlarınıñ tekstlarına tatarça yazılğan, yäisä ike teldä birelgän yazmalarnı küpme genä oçratırsız ikän? İke teldä birelergä tieş digän taläp qanunda bulsa, bälki wäzğıättä üzgärer ide. Tatar tele üzeneñ tieşle urının tapmağan dip kenä äytergä qala. Bu eşne tieşle başqarıp çığar öçen Mäskäwdän kürsätmä kiräkmi. Ul bezneñ üzebezdän genä tora. Qanunnıñ 20- nçe matdäse belderülärneñ, afişalarnıñ, başqa kürgäzmä mäğlümätlärneñ tekstları Tatarstan respublikası däwlät tellärendä, şularnıñ berärsendä, yäisä şulay uq başqa tellärdä yazıla digän ul. Läkin bu qanun tatar telendä bulırğa tieş digän fikerne alğa sörmi.
İrtänge yaqta Ğ abdulla Tuqaynıñ Tuqay mäydanındağı häykäle yanında çäçäk salu tantanası bulaçaq. Köndezge säğät berdä opera häm balet teatrı artında İrek mäydanında Ğabdulla Tuqaynıñ häykäle yanında Şiğer bäyräme. 2007 yıl öçen Ğabdulla Tuqay büläge lawreatlarınıñ sälämen häm alarnıñ süzlären çığışların tıñlayaçaqbız. Alar: berse şağyır, prozaik, Däwlät şurası deputatı Razil Wäliev; ikençese Tatarstannıñ kompozitorlar berlege räise Räşit Kälimullin; öçençese- Tuqay icatı buyınça skul'ptura äsärläre yasağan Rada Niğmätullina citäkçelegendäge törkem. Kiçke yaqta Ğ. Qamal isemendäge Tatar däwlät akademiä teatrı yanındağı mäydanda “Tuğan tel” kiçäse bulaçaq.
26- sı könne töştän soñ “Min tatarça söyläşäm” dip yazılğan futbolka kigän yäşlär Qazan şähäreneñ Bauman uramın tutıraçaq, dip xäbär itte Bötendönya tatar yäşläre forumı räise İlşat Säetov. Alar “Üzebez- yaña buın xäräkäte” belän bergä “Ana tele” bäyräme uñayınnan zur çara ütkärergä cıyına.
Aktivistlar märkäzebez üzägendä yöriäçäk. Bezneñ keçkenä mini afişalar bar. Alar şularnı tarataçaq. Aksiä uzğan waqıtta alar keşelärdän soraşaçaqlar. “Sez tatarça beläsezme?” dip. Ägär alar söyläşsä, kükräk işäräsen, yäisä şuşı logotip belän nakleykalar bar. Şularnı biräçäklär. Ägär alar söyläşmäsä süzlek biräbez. “Min tatarça söyläşäm” çarası Bauman häm Universitet uramnarı kiseleşendä uzaçaq. Uzğan yıl berençe tapqır yäşlär ütkärgän bu çarada 2000-läp keşe qatnaşqan bulğan. Bıyıl isä, yäşlär aldan uq eşkä kereşep, mäktäplär arasında “Min tatarça söyläşäm” dip isemlängän bäyge dä iğlan itkännär. Bu bäygegä üzläre teläp 20- läp mäktäp quşılğan. Ciñüçelär pänceşämbe, köndezge 3-tä başlanaçaq şuşı акciyä waqıtında iğlan iteläçäk.
Nail Alan
