Kemnär genä Mona Liza äsären kürergä xıyallanmıy ikän. Fransiädäge Luvr muzeynıñ iñ qimmätle häm şul uq waqıtta bäha quyıp bulmıy torğan bu äsärne- Leonardo Davinçi pumalasın- 1963 yılda Quşma Ştatlarğa, 1974 yılda Yaponiägä alıp barıp kürsätälär. Sänğät belgeçläre bu säfärlär Mona Lizanıñ däräcäsen genä arttırdı dip belderä. Şunnan birle bu räsemne älegä qädär ber qaya da alıp barğannarı yuq. Mona Lizanı häm başqa 400 meñ sänğät ürnäklären kürü öçen dönyanıñ törle qitğalarınnan xalıq Luvrğa, fransuz patşaları sarayına ağıla. Uzğan yıl ğına bu muzeyda 8 million 300 meñ keşe bulğan. Tatarstanlılar häm Qazan qunaqları 2008 yılda Luvrnıñ islam sänğaten yaqtırtqan eksponatları belän tanışa alaçaq. Dönyaküläm bilgele muzeylar Peterbudağı Ermitaj, Fransiäneñ “Luvr”ı belän bergä Qazannıñ “Ermitaj- Qazan” üzäge urtaq proyekt eşlärgä cıyına. Bu kürgäzmä islam dönyasına bağışlanaçaq.
Qıtaydan alıp İspaniägä qädär bulğan möselman sänğäte törlelegen kürsätergä tırışaçaqbız. Monda Ermitaj kolleksiäse, Luvr häm Tatarstanda bulğannar da bergä quyılaçaq. Bez fransuz xezmättäşlär belän Tönyaq Afrikağa qarağan, Misır, Mämlük Misırı öleşenä qarağanın, ä Ermitajdan Farsı, Urta Aziä häm Qıtaydağı ürnäklärne kürsätergä dip söyläştek.
dide Ermitaj mödire Mixail Piotrovski. Bu süzlärne ul 21 may könne Tatarstan xökümäte başlığı urınbasarı, mädäniät ministrı Zilä Wälieva belän älege kürgäzmäne Qazanda açu öçen eş başlaw kileşüen imzalağaç äytte. Ermitaj mödire äytüençä, 2008 yılda bulaçaq bu waqiğağa qädär küp eşlär başqarırğa kiräk. Luvr häm Ermitaj programmaları belän dä kileşteräse bar. Ermitaj kiñäşçeläre şurası, Qazanda bulğan waqıtta, mondağı mömkinleklärne kürep ğäcäpkä qalğan ide, dide Piotrovski.
Ber temağa islam sänğäten öyränüneñ zur traditsiäläre bulğan ike zur muzeynıñ bu urtaq eşe mädäni-säyäsi işärä dä bulıp toraçaq. Bez anı moña qädär äle ber qayda da häm ber qayçan da bulmağan itep eşläyäçäkbez.
di Ermitaj mödire. Zilä Wälieva äytüençä, bu ideyäne Qazanda bulğan waqıtta Luvr başlığı täqdim itkän bulğan.
Bıltır cäy köne Luvrnıñ citäkçese Anri Luaret üze şuşı täqdim belän çıqqan ide. Min inde şuşındıy täqdim yasarğa anıñ Qazannı yaratuı xisläre uyatqandır dip uylıym. Çönki ul Qazanğa berençe tapqır kilgän ide. “Minem sezneñ belän eşlisem kilä. Muzeylarnıñ däräcäse, professional yaqtan eşläwçelär bulu bik oşadı. Sezneñ belän elemtägä kerep bergä eşlisem kilä”,- dide. Monda üzägen açqan Ermitaj belän ul küptän eşlägän. Şulay berläşep Qazanlılarğa, Qazan qunaqlarına, Tatarstanlılarğa büläk yasarğa buldılar. Kürgäzmäneñ ideyäläre dä bulırğa tieş. Fänni yaqtan bu kürgäzmäne Mixail Piatrovski citäkläyäçäk. 2008 yılnıñ yaz azağı, cäy başında açarğa isäplibez.
Qayberäwlär äle ozaq ikän diär. Tağın ber yıl bar. Ämma belgeçlär äytüençä, xalıqara kürgäzmälärne eşläw tağın da ozaqqaraq suzılırğa mömkin. Luvr da bit üz planı belän yäşi. Qazandağı islam sänğätenä bağışlanğan bu eksponatlar cıyılmasın açu öçen, berniçä yılğa yazılıp quyğan planına qayber üzgäreşlär kertügä dä qarşı tügel ul. Bu kürgäzmädä qulyazmalar, ğämäli sänğät, bronza häm kömeş eşlänmälär, törle tuqımalar häm qorallar ğomumän möselman sänğäte böten tulılığı belän kürsäteläçäk, di Piotrovski.
Nail Alan.
