Tarixi häm mädäni häykällärne saqlap qaluda Rusiä töbäkläre wäkilläre aqça yuq, finanslaw citmi, dip zarlansa, Tatarstan xökümäte başlığı urınbasarı, mädäniät ministrı Zilä Wälieva bezdä nigezdä aqça tügel, andıy binalarğa igelekle xuca tabu probleması bar, dide. Qazanda tarixi häm mädäni häykällärne saqlaw oyışmalarınıñ 6 nçı qorıltayı başlandı. Bu qorıltay 2002 yıldan birle ütkärelä. Rusiäneñ mäğlümat çaraların häm mädäni qimmätlärne küzätep toruçı, ğadi genä itep äytkändä Rosoxrankul'tura häm Tatarstan ministrlar kabinetı belän berlektä ütkärelgän 6- nçı cıyınğa Qazanğa 200- dän artıq belgeç kilde. Bu qorıltay waqıtında mädäni mirasqa iä binalarnı saqlawnı qanunıylaştıru, alarnı saqlaw öçen böten il külämendä urtaq tarmaq buldıru, tözekländerüçe belgeçlär äzerläw problemaları da kütärelä. Annan da qala Rusiäneñ Bötendönya miras isemlegenä kertelgän tarixi häm mädäni häykällärne saqlawda xalıqara taläplärne ürtäwe dä tikşerelä.
Bügen Qazan täcribäsen öyränälär. Üzebez Mäskäwdä bulğan xällärne, Peterburda niçek eşlilär, barsı belän qızıqsınıp, Tömän yaqları, bütän respublikalar niçek eşlägänne qızıqsınıp yäşibez, dide Zilä Wälieva. Bu eştä qıyuraq adımnar yasarğa kiräklegen dä äytte. Qıyu adımnarğa kilgändä isä, Rusiädä 1 oktäberdän tarixi häm mädäni ähämiätkä iä binalarnıñ mömkin bulğannarın xosusıylaştıru qanunı köçkä kerä. Tatarstan bu adımnı üzendä sınap qarağan inde.
Andıy misallar bar. Qazannıqı ğına tügel, Alabuğa misalları da kürsätä, milekkä alğan binalar yaxşı totıla. Yortları da, eçtälege dä matur. Min uylıym berniçä törle forma bulırğa tieş. Bar şundıy urınnar, tarixi häykällär alarnı xosusıylaştıru xätta mömkin dä tügel. Mäsälän Kremelne alıyq. Ul böten xalıqnıqı. Ber yaqtan däwlät bulsa, ikençe yaqtan biznes strukturalar, öçençe yaqtan ictimaği oyışmalar, bütän oyışmalar. Şul uq däwlät orğannarı. Alarnıñ küpçelege tarixi urınnarda utıralar, dide xökümät başlığı urınbasarı, mädäniät ministrı. Yaña qanun tarixi häm mädäni binalarnı xosusıylaştırğaç, anı döres qullanmağan häm tarixi häykäl bularaq ähämiäten bozuçılardan kire alunı da qarıy.
Qazanğa tarixi häm mädäni häykällärne saqlaw oyışmalarınıñ 6- nçı qorıltayına cıyılğannar Qazan kirmäne, Raifo monastıyre, Alabuğa däwlät muzey tıyulığı, Bolğar belän dä tanışaçaq. 23- nä qädär däwam itäçäk bu çara waqıtında eşlekle söyläşülär, tügäräk öställär dä bulaçaq.
Nail Alan
