Küptän tügel Almaniäneñ Ғrankfurt şähärendä Hesse däwläte mäxkämäse töreklär tarafınnan tözelgän “Deniz Ғeneri”, yäğni “Diñgez mayağı” isemle xäyriä oyışması östennän xökem protsessı alıp bara ide. Oyışma häm anıñ öç äğzası xäylä belän şöğellänüdä, yärdäm birüçelärne aldawda gäyeple dip tabıldı.
Almaniädäge “Diñgez mayağı” isemle oyışma fäqirlärgä yärdäm itäbez dip xalıqtan aqça cıyğan. Läkin şuşı aqçalarnı tulısınça xäyriä eşlärenä qullanmağan. Şulay uq oyışma Törkiädäge “Kanal-7” isemle televidenie kanalınıñ Yevropada tapşıruların äzerlägän “Euro 7” şirkäten finanslağan. Ayıruça oyışma 2002-2007 yıllarda 20 meñ keşedän cıyğan 42 million yevronıñ kimendä 16 millionın kur'yerlar aşa Törkiägä cibärgän.
Bu eşne oyıştıruda gäyeple tabılğan öç keşegä 5 yıl 10 aydan alıp 1 yıl 10 ayğa qädär törle möddätle törmä cazaları birelde. Mäxkämä citäkçese Dr. Jochen Müller, Almaniädä bu xätle zur iğänä skandalı bulğanı yuq ide, dip belderde. “Ayıruça bu eşlär artında Törkiädägelär tora. Qayber törek säyäsätçeläreneñ mäxkämä eşenä tıqşınuların, ämma monıñ bäysez alman mäxkämäsenä tä'sire bulmawın”, äytte ul.
Almaniädä ğomumän bu xökem protsessına bik ük ähämiät birelmäde. Çönki aldawçılar da aldanuçılar da törek. Ä Törkiädä isä keçkenä qiämät quptı. Başta premyer Räcäp Ärdoğan monı üz ğazet häm televidenie kanallarında xäbär itep, Aydın Doğanğa höcüm itte. Şulay itep, polemika qabındı.
İnde premyer şundıy yuridik mäsälägä nigä tıqşındı digän soraw tua. Säbäbe açıq, çönki Almaniädäge oyışma Törkiädäge “Diñgez mayağı” oyışmasınıñ gäyre räsmi filialı bulıp tora. Här ikese dä möselmannardan xäyer öçen aqça cıyalar. Ä şuşı cıyılğan aqçalarnıñ ber öleşe xäyer eşlärenä kitmägän buluı Almaniädä faş itelde. Ä Törkiä yağındağısı da şundıy korrupsiälärgä qatnaşmadımı digän şik tudı. Mäsäläneñ etik yağı da bar. Möselmannar aldaqçı tügel, alar xäyer eşe genä eşlilär digän propagandanıñ da bik döreslekkä turı kilmäwe añlaşıldı.
Xätta Almaniädän cibärelgän aqçalarnıñ AK partiä tarafınnan da qullanılğan buluı turındağı gäybätlär dä partiäne awır xäldä qaldıruı ixtimal. Bu faraz döres bulıp çıqsa AK partiä säyäsi cinayättä gäyeplänä alaçaq. Xätta çit ildän aqça alğan öçen qabat yabılu taläbe belän xökemgä tartıla alaçaq. Tabiği bu oppozitsiä öçen bal da may. Bolay da xakimiättäge AK partiägä qoda qodağilıq, üz tarafdarların bayıtu, däwlät eçendä kadrlaşu, korrupsiä häm din belän yawızlanu kebek gäyeplär yağılıp torğanda, bu “Diñgez mayağı” mäsäläse dä östämä orım yasaw öçen forsat tudıra.
Xökümät süzçese Cämil Çiçäk, Törkiädä dä tikşerenülär başlaw turında “bez kirtä salmabız”, prokuror tikşerenülären başladı”, dip belderde. Xökümät şulay itep, “Diñgez mayağı” belän üze arasında bäyläneş bulmawın isbatlarğa teli. Çönki alman mäxkämäse räise bu mäsäläneñ töp cawaplıları Törkiädä dip beldergän ide. Gäyeplänüçelärneñ berse “Radio, televidenie yuğarı oyışması” citäkçese Ayqut Zahit Aqman. Anı bu wazifağa isä AK partiä kitergän ide.
Bu waqiğanıñ Ramazan ayı barğan waqıtqa turı kilüe isä yazmış şuqlığımı? Dimäk, dinnär keşegä wöcdan, keşeçelek, döreslek kebek kürkäm ğädätlär öyrätüdä härdaim uñışlı bula almıylar. Çönki adäm balasınıñ eçendäge şaytan keşeneñ küzen dönyadağı maturlıqlarğa, baylıqlarğa da aça ikän.
Almaniädäge “Diñgez mayağı” isemle oyışma fäqirlärgä yärdäm itäbez dip xalıqtan aqça cıyğan. Läkin şuşı aqçalarnı tulısınça xäyriä eşlärenä qullanmağan. Şulay uq oyışma Törkiädäge “Kanal-7” isemle televidenie kanalınıñ Yevropada tapşıruların äzerlägän “Euro 7” şirkäten finanslağan. Ayıruça oyışma 2002-2007 yıllarda 20 meñ keşedän cıyğan 42 million yevronıñ kimendä 16 millionın kur'yerlar aşa Törkiägä cibärgän.
Bu eşne oyıştıruda gäyeple tabılğan öç keşegä 5 yıl 10 aydan alıp 1 yıl 10 ayğa qädär törle möddätle törmä cazaları birelde. Mäxkämä citäkçese Dr. Jochen Müller, Almaniädä bu xätle zur iğänä skandalı bulğanı yuq ide, dip belderde. “Ayıruça bu eşlär artında Törkiädägelär tora. Qayber törek säyäsätçeläreneñ mäxkämä eşenä tıqşınuların, ämma monıñ bäysez alman mäxkämäsenä tä'sire bulmawın”, äytte ul.
Almaniädä ğomumän bu xökem protsessına bik ük ähämiät birelmäde. Çönki aldawçılar da aldanuçılar da törek. Ä Törkiädä isä keçkenä qiämät quptı. Başta premyer Räcäp Ärdoğan monı üz ğazet häm televidenie kanallarında xäbär itep, Aydın Doğanğa höcüm itte. Şulay itep, polemika qabındı.
İnde premyer şundıy yuridik mäsälägä nigä tıqşındı digän soraw tua. Säbäbe açıq, çönki Almaniädäge oyışma Törkiädäge “Diñgez mayağı” oyışmasınıñ gäyre räsmi filialı bulıp tora. Här ikese dä möselmannardan xäyer öçen aqça cıyalar. Ä şuşı cıyılğan aqçalarnıñ ber öleşe xäyer eşlärenä kitmägän buluı Almaniädä faş itelde. Ä Törkiä yağındağısı da şundıy korrupsiälärgä qatnaşmadımı digän şik tudı. Mäsäläneñ etik yağı da bar. Möselmannar aldaqçı tügel, alar xäyer eşe genä eşlilär digän propagandanıñ da bik döreslekkä turı kilmäwe añlaşıldı.
Xätta Almaniädän cibärelgän aqçalarnıñ AK partiä tarafınnan da qullanılğan buluı turındağı gäybätlär dä partiäne awır xäldä qaldıruı ixtimal. Bu faraz döres bulıp çıqsa AK partiä säyäsi cinayättä gäyeplänä alaçaq. Xätta çit ildän aqça alğan öçen qabat yabılu taläbe belän xökemgä tartıla alaçaq. Tabiği bu oppozitsiä öçen bal da may. Bolay da xakimiättäge AK partiägä qoda qodağilıq, üz tarafdarların bayıtu, däwlät eçendä kadrlaşu, korrupsiä häm din belän yawızlanu kebek gäyeplär yağılıp torğanda, bu “Diñgez mayağı” mäsäläse dä östämä orım yasaw öçen forsat tudıra.
Xökümät süzçese Cämil Çiçäk, Törkiädä dä tikşerenülär başlaw turında “bez kirtä salmabız”, prokuror tikşerenülären başladı”, dip belderde. Xökümät şulay itep, “Diñgez mayağı” belän üze arasında bäyläneş bulmawın isbatlarğa teli. Çönki alman mäxkämäse räise bu mäsäläneñ töp cawaplıları Törkiädä dip beldergän ide. Gäyeplänüçelärneñ berse “Radio, televidenie yuğarı oyışması” citäkçese Ayqut Zahit Aqman. Anı bu wazifağa isä AK partiä kitergän ide.
Bu waqiğanıñ Ramazan ayı barğan waqıtqa turı kilüe isä yazmış şuqlığımı? Dimäk, dinnär keşegä wöcdan, keşeçelek, döreslek kebek kürkäm ğädätlär öyrätüdä härdaim uñışlı bula almıylar. Çönki adäm balasınıñ eçendäge şaytan keşeneñ küzen dönyadağı maturlıqlarğa, baylıqlarğa da aça ikän.
