Accessibility links

Кайнар хәбәр

Ärmännärdän ğafu ütenergäme?


Ärmännärneñ genosid gäyebe kön tärtibenä mengän sayın, törek cämäğätçelege, matbuğatı häm säyäsätçeläre arasında kire qağu reaksiase tua.

Bu atnada Törkiädä aralarında ataqlı akademik, yazuçı, jurnalist häm sänğätkärlär dä bulğan ber törkem zıyalı, internet aşa ärmännärdän ğafu ütenü kampaniasen başladı.

Törekçä teksta: “1915-nçe yılda Ğosmanlı İmperiasendä yäşägän ärmännär duçar bulğan zur hälakätkä bitaraflıqnı wöcdanım qabul itmi. Bu gädelsezlekne kire qağam, üz xisabıma ärmän tuğannarımnıñ qayğıların urtaqlaşam, alardan ğafu ütenäm”, dip äytelä.

Bu tekst şulay uq 10 ayırım telgä tärcemä itelgän. 18 dekäber kiçke säğät dürtkä qädär 13.315 keşeneñ imzası cıyılğan. Tik şuşı säxifägä kergän 13 meñ keşeneñ isemen kürä almaw beraz säyer toyıla. Bälki texnik ber säbäpter.

Şuşı kampania tiskäre reaksiä tudırdı häm ber hönär berlege internet aşa “Sez ğafu ütenegez” digän qarşı kampania başladı. Anıñ tekstında bolay dielgän: “Sez ärmänçelär, 1915 yılda mäçetlärgä tutırılıp yandırılğan möselman töreklärdän, wäxşilärçä üterelgän Ğosmanlı generalı Talat Paşadan, 1973-1984 yıllarda astırtın tozaqlar belän üterelgän tışqı eşlär çinovniklarınnan, Xocalıda üterelgän gönahsız äzärilärdän ärmän cinayätçeläre isemennän ğafu ütenegez”. 17 dekäberdä açılğan bu möräcäğätkä qul quyuçılar sanı isä şulay uq kiçke säğät dürtkä xätle 8400-gä citkän ide.

Belmäwçelär öçen bu ğawğanıñ säbäplären añlatu kiräk bulır ide. Berençe dönya suğışı barğanda, ärmännärneñ ber öleşe rus armiase saflarına küçep, törek awıllarına höcümnär oyıştırğaç, Ğosmanlı xökümäte dä ärmännärne Anatoliadän üz xakimiate astındağı könyaqtağı gäräplär yäşägän cirleklärgä sörü qararı çığarğan ide.

Millionnan artıq keşe sörgengä duçar itelde. Läkin şuşı sörgen waqıtında Ğosmanlı köçläre ärmännärne saqlıy almağan, küpçelek kördlärdän torğan partizannar şuşı ärmännärne talağan häm ütergän. Näticädä, 300-400 meñ keşe wafat buldı dip farazlana.

Diasporadağı ärmännär dä berniçä distä yıldan birle Törkiäne genosidta gäyepläp kilälär.

Xätta unlağan il parlamentı Törkiäne genotsidta gäyeplägän qanunnar da qabul itte.
Törek cämäğätçelege häm däwläte genotsid gäyeben kire qağa. Çönki sörgen - genosid tügel, yäğni ärmän xalqın yuq itü öçen ayırım ber säyäsät yuq, dilär. Ğälimnärneñ ärmännärdän ğafu ütenüe internet aşa taralğaç häm şunı yaqlaw kampaniase başlanğaç, pensiädäge 50 yaqın ilçe dä protest belderde. Çönki 70-80nçe yıllarda ärmän terror oyışması ASALA bombalar, yäki başqa qorallar belän küp sanda törek diplomatların ütergän ide.

Budjet diskussiäläre barğan parlamentta isä kördlärneñ wäkile Şemdin Sakık, şuşı ğafu ütenüne xuplawı turında äytte. Premer Erdoğan: “Gäyebe bulğan - ğafu ütenä, bezneñ mondıy problemabız yuq, min qabul itmim, bu kampaniane dä yaqlamıym”, dip üz pozisiasen belderde. Şulay uq oppozisiadä iñ zur partia Cömhüriät Xalıq Partiase (CHP) räiseneñ urınbasarı Onur Öymän: “Ärmänstan üze ğafu ütensen”, dide.

Ärmännärdän ğafu ütenü kampaniase säyäsi ber bäxäskä dä yul açtı. CHP deputatı Canan Arıtman, prezident Gül anası yağınnan ärmän bulğanı öçen bu kampaniagä reaksia kürsätmäw belän, gäyeplägän belderü yasadı. Şunda uq prezident apparatınnan internet aşa qatı ber cawap birelde.

Qısqası, berniçä distä yıldan birle ärmännärneñ genotsid gäyebe kön tärtibenä mengän sayın, törek cämäğätçelege, matbuğatı häm säyäsätçeläre arasında köçle kire qağu reaksiase tua. Küpçelek bu gäyepläwne kire qağa, başta ärmän partizannarı töreklärne ütergäç, alar sörelde digän arğument qullanıla. Läkin niçek kenä bulmasın ber törkem zıyalı bu tezisnı yaqlamıy, bez gäyeple idek, ğafu ütenik, di. Bu soñğı kampanianeñ Törkiä belän Ärmänstan arasında başlanğan yaqınlaşuğa faydadan bigräk, zıyan kiteräçägenä şöbhä yuq.
XS
SM
MD
LG