Samar ölkä xökümäte apparatınıñ milli mäs'älälär buyınça Baş belgeçe Nadejda Osipova “Cämğıät häm qurqınıçsızlıq” isemle jurnalğa interv'yu birgän. Külämle äñgämä altı sorawdan tora. Barlıq sorawlarnıñ töp maqsatı- Samar ölkäsendä millätara ığı- zığılıqnı kötärgäme yuqmı? Ä xäweflänergä nigez bar ikän.
135 millät wäkile yäşägän Samar ölkäsendä kinät kenä Aziä häm Kavkaz töbägendägelär ölkägä ağılğannar. Gruzinnar ike märtäbä, çeçennar, äzerbäycannar ike yarım märtäbä kübäygän, ärmännär biş märtäbä. Şul uq waqıtta töp xalıqlar dip sanalğan çuaş, muqşı, ukrainnar küpkä kimegän, belorus, yähudilär dä azayğannar. Baş belgeç Osipova çuaş, muqşı, ukrainnarnıñ kimüen rusqa äylänüläre belän dälilli. Bu millätlärne qatnaş nikaxlar yuqqa çığara ikän. Osipova belderüençä, soñğı yıllardağı xalıqnıñ küçenüe Samar ölkäsendä möselmannarnıñ häm ärmännärneñ artuına kitergän.
Bälki näq menä şul möselmannarnıñ artuına çıdaşa almıyça ata şovinistlar Samar qoymalarına “İslam- usallıq”, “İslam- yawızlıq” dip yaza da torğannardır .
Sotsiologik tikşerülär şunı kürsätä şähärlärdä millätara tüzemsezlek başın kütärä, çittän kilgän millätlär barçasına da tüzä, ä menä ruslarnıñ 21%-ı rus bulmağannarğa yaman qarıy, bu Rusiä sannarına täñgäl- Rusiädä xalıqnıñ 20% “Rossiä- ruslarğa” bayrağın xuplıy ikän.
Soñğı yıllarda yaña tuğan süzlärneñ berse “ksenofobiä”. Ksenofobiä- üzeñnekelärdän dä bit çitlärdän qurqu. Samar ölkäsendä baylar, barlıqta yäşäwçelär çittän kilgännärgä yaxşı mönäsäbättä ikän, ä bit barlıqta yäşäwçelärneñ kübese ruslar! Şulay bulğaç näfrät xise millätkä tügel, ä xäyerçelekkä bäylängän bulıp çığa, sannar da şunı raslıy. Samar ölkäsendä yarım xäyerçelärneñ 50% çittän kilgännärgä doşmanı mönäsäbättä bulsa, eşçelär, pensionerlar, yäşlär arasında bu san 65% citä, di Nadejda xanım.
Xalıq tarafınnan iñ yaxşı mönäsäbät urıslarğa, muqşılarğa, çuaşlarğa, annan soñ ğına tatarğa, ä iñ yaman mönäsäbät çeçennärgä häm çegännärgä terkälgän, yahudilär, almannar, ärmännär, äzerbäycannar yaman belän yaxşı arasında.
Xalıqnıñ ber öleşe kilgännärne yaratamı, yaratmıymı, ä eşçe qullar kiräk, ä eşçelärne tik könyaqtan ğına kötep bula. Soñğı 13 yılda Samar ölkäsendä 70 toraq punkt yuqqa çıqqan.
Töbäktä töp xalıq kimi bara, eşçe qullar 60%-tan 47%-qa qalaçaq digän farazlar tudı. Şul uq waqıtta Nadejda Osipova belderüençä, Samarnıñ “Aleks- inform”, “Я- русский в Самаре”, “Волжская заря”, “Русская община”, “Самарский Собор”, “Глас народа” isemle gäcitäläre rus bulmağan millätlärgä doşmanlıq tärbiälilär, ä bu basmalarnıñ ğomum tirajları 13 meñ danä bit. Paradoks! Üzläre dä eşlämi, çittän dä kertäseläre kilmi.
Şamil Bahautdin, Samar.
