Martnıñ yegerme altısında Tol'yatti şähär filarmoniäsendä xalıq göjläp tordı. Biredä bäyräm ide. Balaları, onıqları belän millätkä xezmät itüçelärne zurladılar, räxmätlär äyttelär. Çığıp söyläwçelär küp buldı, cırlar ağıldı, tänäfestä öyerelep biedelär. Notıq totuçılarnıñ hämmäse dä yöräklärdän çıqqan xislärne qızğanmadı häm, äytergä kiräk, möxtäriät citäkçese Cämil Wälullin çın mäğnäsendä tür başında buldı.
Şähär merıenıñ tantanağa kilüe- üze ber iğtibarğa layıq küreneş. Soñğı yıllarda atlağan sayın tolerantnost' izmäsen izälär. Tolerantnost' ul- türäläreneñ xalıq belän aralaşuınnan başlana. Ägär türä xalıq arasında yöri ikän, xalıq fikerenä qolaq sala belä ikän- bu inde çın mäğnäsendä xalıqnıñ söleklegenä äverelä. Xalıq zarın tıñlarğa telämägän, xalıq zarın belergä telämägän türälär millätneñ söyeklesenä äverelmi. Tol'yatti meriı- monıñ kirese. Utkin tatarlarğa oluğ xörmät belän qarıy. Anıñ zur çığışınnan fikerlär:
“ Biş yıl elek avtonomiäne açqanda, ayırım keşelär bu süzdän şikkä qalğannar ide. Ni öçender avtonomiäne ayırılu dip qabul ittelär. Ä menä avtonomiä qılğan ğämällär izge eşlär isemlegendä. Balalar tatar telen öyränä başladılar, tatar telendä cırlıy başladılar. Şulay kilep çıqtı ki, Tol'yatti şähärendäge milli üzäklär arasında tatarlar- lider. Sez kübäw, Sez iñ çibärläre, Sez farazlarğa mömkin bulmağannar. Sez şähärdä tınıçlıq ölgese.
Şähärdä Cämiğ mäscede salınıp yata. Ğıybadätxanä mäydannı ğına bizäp qalmas, möselmannarnıñ da ruxın nurlandırır.”
Şähär mädäniät departamentı direktorı Vladimir Kolosov: “Min Tol'yattida 17 yıl elek oyışqan “Tuğan tel” cämğiäteneñ eşçänlegen istä totam. Menä şul xäräkätkä yuğarı sulışnı Cämil Wälullin birde.”
Qunaqlar arasında Bötendönya tatar kongressınıñ citäkçese Rinat Zakirov buldı: “Tatar qayda ğına yäşäsä dä, bez anı millätebezneñ ber öleşe itep sizäbez. Şähär türäse Nikolay Utkinnıñ tatarlarnı yaratuı küzgä bärelep tora, häm bu mäxäbbät zur xezmät belän yaulanğan. Biş yıllıq bäyräm zur eşlärneñ başı bulsın,”- dip tämamladı süzen häm Cämil Väliullinğa Qazanıbıznıñ 1000 yıllığına çığarılğan medal'ne büläk itte.
Şulay itep, Samar ölkäsendä däräcäle medal'gä öç keşe layıq buldılar.
Kiçädä şähär xäzräte dä xalıqqa ütemle wäğäz tottı, sabırlıqqa çaqırdı. Xäzrättän soñ çığış yasağan ölkä “Tuğan tel” cämğiäte direktorı näq şul süzdän üzeneñ çığışın başlap cibärde: “ Çığışlarıbızda sabırlıq süzlärenä bik saq qağılırğa tieşbez. Ägär bez könnär, atnalar, aylar, yıllar buyına sabırlıq, sabırlıq dip söyläsäk, tatar yoqığa kitüe bar. Şul yoqıdan uyanmawı da bar… Citäkçelär belän urtaq tel tapmağan milli lider zur eşlär maytara almıy. Läkin dä citäkçelär arbasına utıru niqädär awır bulsa, şul arbada üz cırıñnı cırlaw tağın da awırraq. Räximcan uğlı Cämil Wälullin şul arbada üz cırın cırlap baruçı. Bu uñış digän süz.”
Tol'yattidağı tantanada tığız fikerlär, yuğarı hönärmänlär bieklegendäge cırlar işettek. Säxnä türendäge fortepiano awazlarına quşılıp, Röstäm Yaxin cırları yañğırawı şunıñ misalı ide. Qalay tawışın tıñlap arığan tamaşaçı fortepiano awazlarına xozurlandı, quray ähäñenä sızlandı, tal'yan moñına şifalandı. Ferdinand Sälaxov, Aydar Gabdinov, Wäis Bäyrämovlar çın yuğarı sänğät zıyalıları ikännären kürsätep xalıqnı quandırdılar. Teläk ber. Tol'yatti şähär möxtäriäteneñ biş yıllığı üseş üre genä bula kürsen.
Şamil Bahautdin, Samar.
