Samarnıñ ofitserlar yortında cämäğät oyışmaları cıyılıp Rusiä däwläti programmalarınıñ Samar ölkäsendä ütäleşen tıñladılar. Däwlät tarafınnan mäğärif, sälämätlek, toraq tözü, awıl xucalığın torğızu programmalarınıñ näticälelege tikşerelde. Bu yünäleştä Samar töbäge artta söyrälüçelär isemlegendä tügel. Alğa kitkänlekne kürsätkän sannar zur bulmasa da – iñ mohime artqa çigenü yuq. İñ yomşaq cir - älbättä inde, awıl xucalığı. Ölkädäge cirlärneñ 75%-ı – awıl xucalığı qaramağında – ul 4 mln gektar täşkil itä, şunıñ 3 mln gektarı sörelä. Ölkädäge xalıqnıñ biştän ber öleşe – 630 meñ keşe awıl cirendä yäşi, şularnıñ 109 meñe azıq- tölek baylığın tudıra. Borçılırlıq närsälär küp. Här amerikan yılına 115 kg it aşasa,här Rossiä keşese 53 kg ğına it aşıy. Läkin dä bu urtaça san. Rossiädäge baylarnıñ östälendä här könne it rizıqları izniğam bulsa, ğadi xalıq anı sanawlı könnärdä genä kürä.
Meditsina tarmağında Samar ölkäse alda. Rossiä häm İdel buyı okrugı belän çağıştırğanda Samar ölkäsendä analar üleme ike märtäbä azraq. Rossiä külämendä 1000 xatın – qıznıñ 40-sı bala töşersä, Samar ölkäsendä bu san – 31. Rossiädä 100 meñ keşeneñ 83 –se aktiv tuberkulez belän çirläsä, Samar ölkäsendä bu san –75.
“Mäğärif” programması iñ alğa kitkäne disäk yalğışmabız kebek. Ölkäneñ 60 mäktäbe federal' qaznadan berär mln sum aqçağa layıq dip tabılğan, innovatsion programmaları öçen büläklängännär. 199 uqıtuçı 100- är med sum aqça belän büläklängän, 25 uquçı häm student 60- ar meñ sum aqçağa, 74- se 30-ar meñ sum belän büläklängän. läkin dä fiker alışqanda pensiädäge möğallimä bu sannarğa quanmawın belderde. “Baylarnıñ balaları uqığan mäktäplärdä cihaz da alıp bula, törle yañalıqlar da kertep bula, häm şundıy mäktäplär yıldan- yıl premiägä layıq bulaçaqlar. Ä menä eşçelär yäşägän bistälärdäge mäktäplär mäñgegä artta söyräteläçäklär. Häm bu kürsätkeçlär mäğärifneñ yözen çağıldırmıy”,- dide möğallimä. “Däwläti programmalar mäğärifne üsterüdä tigez şartlar buldırırğa tieşle”,- di xanım.
“Tuğan tel” isemle Samara ölkä tatar cämğiäte wäkile tübändäge fikerlärne zaldağılarğa yañğırattı:
“Däwlätneñ milli proyektı bieklegendä alıp barılğan mäğärif tarmağında milli tellärne üzläşterü, milli ğöref- ğädätlärne yäş buınğa señderü turında läm - mim!
Ni öçen Samar ölkäsendäge tatar awıllarında berençe sıynıflarda “Älifba” öyrätelmi?
Ni öçen Rossiä Federatsiäse Konstitutsiäse nigezendä üz telen öyränergä xoquqlı balanıñ xoquqın mäktäp Sovetı sızıp taşlıy ala?
Ni öçen İske Cüräy awılındağı mäktäpne çuaş awılına quşqaç, balalarnı mäktäpkä taşuda uñaysızlıqlar buldırılğan?
Ni öçen mäktäplärne ereländergäç tatar telen uqıtu töşep qalğan? Balalarnı avtobusta taşığaç, tatar telen uqıtuçısın da alıp barırğa bula bit?!
Ni öçen mäktäp avtobusların quyarğa cılı garajlar tözü qaralmağan, ul şofernı reysqa çığarğanda mexanik ta, meditsina kontrole dä yuq?- digän sorawlar ğämäğärif ministrı xezmätkärläre su sibüdän arıraq kitmädelär. Bar taqıldawı da ber buldı: “Ata- analar tatar telen uqıtırğa qarşı.” Bala telägenä tapşırsañ urıs telen dä yartı bala uqımayaçaq”,- digängä genä cawap bulmadı.
Konferensiädä patriotizm turında süz küp buldı. Maqtanuçılar patriotizmnı tulısınça xärbi qan qoyu belän genä añlıylar. Ä bit vatanpärvärlıknı tatar ğöref–ğadätlärennän, tuğan teldän, tuğan cırlardan başqa küz aldına da kiterep bulmıy. Üz milli ädäbiäten uqımağan bala millätpärvär, vatanpärvär bula almıy. Samar mäğärif ministrılıgında eşläwçelär bügen graf Tolstoynıñ: “Rus mäğrifätçelege rus bulmağan millätlärne urıslaştıru säyäsäten ütkärergä tieş”,- digän kürsätmäsen centekläp tormışqa aşıruçılar.
Samarda Däwläti programmalar buyınça cämäğätçelek üz fikeren äytergä tırıştı. Tänäfestä Guberna Duma räise Viktor Sazonovtan tä'sirlären soraştım:
“ Bügenge köndä Samar Guberna Dumasında yaña qanunnarnı qabul itkändä härwaqıt cämäğätçelek fikere iskä alına. Duma 252 cämäğät oyışmaları belän kileşü tözede. Bezneñ eş ısulı grajdannar cämğiäten tözüdä ürnäk bulırlıq.”
Şamil Bahautdin, Samar
